نقطه عطف‌های بانک توسعه تعاون در سال ۱۴۰۲/ رکورد در شاخص‌های کنترل ترازنامه و منابع و مصارف 

تیتر20 - بانک توسعه تعاون با وجود فشار سنگین تسهیلات تکلیفی بر روی دوشش و اجباری که بانک مرکزی برای کنترل رشد مقداری ترازنامه بانک ها وارد می کند، توانست که در سال 1402 عملکرد مثبتی را در شاخص های کلیدی بانکداری به جا بگذارد.

 
یکی از اهداف بانک مرکزی در سال 1402 کنترل رشد مقداری ترازنامه بانک ها برای کاهش سطح نقدینگی بود. طبق گزارش بانک مرکزی، در ماه های پایانی سال 1400، رشد نقدینگی به 40 درصد می رسید اما در اسفند 1402 شاهد کاهش این میزان و دست یافتن به رشد 25.6 درصدی بودیم.

اما کاهش نقدینگی از طریق کنترل ترازنامه بانک ها، تبعاتی دارد؛ از جمله کاهش توان بانک ها برای تسهیلات دهی و فشار به آنها برای جذب منابع بیشتر از محل سپرده های مشتریان. با این کار، بانک مرکزی سمت چپ ترازنامه بانک ها را زیر ضرب خود گرفت و در سال 1403 هم به آن ادامه خواهد داد.  

ترازنامه بانک ها از سمت چپ و سمت راست، تشکیل می شود. در سمت چپ، بدهی ها (حساب های سپرده، وام های دریافتی از سوی بانک، اوراق قرضه و حقوق صاحبان سهام) و در سمت راست دارایی های بانک (وام های پرداختی، دارایی های مالی و ذخایر نزد بانک مرکزی) قرار دارند.

 زمانی که جلوی رشد بدهی بانک ها گرفته شود، بانک ها برای پرداخت دیون خود، کمتر به برداشت از ذخایر خود نزد بانک مرکزی و اضافه برداشت از شبکه بانکی دست می زنند. در نتیجه، توان خلق پول آنها ضعیف می شود. این در شرایطی است که ناترازی در ترازنامه به عنوان یک آسیب ساختاری در نظام بانکی ایران جا خوش کرده است. 

بقای بانک توسعه تعاون 
دلیل مشخصی هم برای پایداری این آسیب وجود دارد: استقراض دولت از شبکه بانکی به دلیل وجود کسری در بودجه کل کشور، فشار به بانک ها برای خرید اسناد خزانه، پرداخت تسهیلات تکلیفی و به عقب انداختن دریافت اقساط تولیدکنندگان و بخش های اقتصادی به دستور دولت به منظور حمایت از فضای کسب و کار. در این شرایط بانک ها برای بقا باید بکوشند. اما در همین شرایط برخی بانک ها توانستند که شاخص های خود را از سقوط نجات دهند و حتی رشدی را هم در آنها رقم بزنند؛ از جمله بانک توسعه تعاون. 

مانده منابع این بانک در پایان سال 1402 نسبت به اهداف بانک رشد کرده و به پوشش 105 درصدی دست یافته است؛ به این معنی که بانک برآورد کرده بود که در پایان 1402 حدود 70 همت منابع جذب کند اما میزان آن به 73 هزار و 800 میلیارد تومان رسید.

 در زمینه پرداخت تسهیلات هم با اینکه بانک 50 همت را هدف گذاری کرده بود اما به 54 همت پرداخت دست یافته است. این به معنای تحقق 110 درصدی در پرداخت تسهیلات نسبت به هدف اولیه است.

 
در نتیجه بانک توسعه تعاون به گونه ای بین جذب منابع و مصارف تعادل ایجاد کرده است که بتواند رشد ترازنامه خود، از سمت چپ را، طبق الزامات بانک مرکزی مدیریت کند. این بهبود در نسبت منابع به مصارف بانک، مشهود است. 

این نسبت در توسعه تعاون در پایان سال 1402 به 85 درصد رسیده است اما در پایان 3 ماهه ابتدای سال گذشته به 95 درصد می رسید. اگر این نسبت بیشتر از 85 درصد باشد، به این معنی است که بانک برای پرداخت تسهیلات، دست به استقراض از شبکه بانکی زده است. چنانچه کمتر از این میزان محقق شود، به این معنی است که بانک کمتر از منابع خود تسهیلات پرداخت کرده است. 

کاهش مطالبات غیرجاری 
نسبت منابع به مصارف بانک در گذشته به بالاتر از 100 درصد هم می رسید که در نتیجه کاهش آن به 85 درصد، قابل توجه است. در این شرایط می توان گفت که بانک توسعه تعاون، موفقیت بیشتری در کنترل مقداری ترازنامه خود در نظام بانکی داشته است. این در شرایطی است که تسهیلات غیر جاری این بانک، به کل تسهیلات کاهش یافته است.

 افزایش تسهیلات غیر جاری به این معنی است که پرداخت اقساط تسهیلات بیشتری، معوق شده اند؛ موضوعی که ریسک اعتباری بانک را افزایش می دهد. 
در بانکداری، نسبت تسهیلات غیر جاری به کل تسهیلات با شاخص NPL توصیف می شود. بانک توسعه تعاون، موفق شده است که NPL خود را به 3.5 درصد کاهش دهد. این میزان برای یک بانک «مطلوب» توصیف می شود. 

این عملکرد در شرایطی رقم خورده است که 90 درصد تعهدات بانک توسعه تعاون، در زمینه تسهیلات تکلیفی در سال 1402 اجرا شده است. با این وجود توسعه تعاون با نسبت 85 درصد بین منابع و مصارف، تقریبا برداشتی از بانک مرکزی نداشت.

 موفقیت دیگر این بانک در سال 1402 این بود که توانست به روند سودهی خود که 1392 تا سال 1401 از دست رفته بود، ادامه دهد. این بانک با افزایش سرمایه 120 درصدی، سرمایه خود را از 2800 میلیارد تومان به 6200 میلیارد تومان رساند تا سال 1402 را با وجود فشار تعهدات تکلیفی و کنترل مقداری ترازنامه بلند پروازانه پیش ببرد. با این شرایط بانک توانست که در سال 1402 نزدیک به 42 همت تسهیلات پرداخت کند.